BULİMİYA NERVOZA
Bulimiya nervoza aşırı yeme
atakları ve ardından gelen kusmaların ön planda olduğu bir yeme bozuklukları
tablosudur. Hasta yine zayıf bir bedene sahip olmak istediği için anoreksiya
nervozadaki gibi yediklerini dışarı atmak, kalori yapıcı etkilerini gidermek
için çeşitli yollara başvurur. Ancak bu tabloda farklı olarak hasta hafif
kilolu ya da normal beden ağırlığındadır.
Yeme bozuklukları için özgün
bir neden bilinmemektedir.
Yine bu hastalıkların
belirgin bir şekilde kadınlarda daha çok görülmesi hastalığın gelişiminde
kadınlık psikolojisinin önemini vurgulamaktadır. Sosyal değişimler de özellikle
bulimiya nervozanın gelişiminde rol oynamaktadır.
Bu bozuklukların gelişimi
için güncel açıklamalar çok yönlüdür, diyet yapma davranışının yeme
bozukluklarının gelişimine yol açan ortak uyarıcı olduğu vurgulanmaktadır.
Modern toplumlarda ince bedene sahip olmak kabul görmektedir. İsteyerek diyet
yapanların çoğunluğu daha çekici olma amacındadır. İsteyerek diyet yapanların
bir diğer grubu mankenler, dansçılar, balerinler, sporcular, jokeyler gibi iş
yaşamlarında rekabetin önemli olduğu kişilerdir ve yeme bozuklukları geliştirme
riskleri yüksektir. Bazı kadınların profesyonel ve sosyal taleplerle başa
çıkamayıp, çatışma yaşadıkları ve bedensel uğraşlara yönelerek diyet yaptıkları
varsayılmaktadır.
Bir bulimiya nervoza hastası nasıl fark edilir?
Bulimiya nervoza genellikle bir yıl ya da daha uzun süreli diyet yaptıktan sonra gelişir. Diyet yaparak kilo kaybedilir veya başarılı olunamaz, ancak kilo kaybı, asla anoreksiya nervoza tanısı koyduracak nitelikte değildir. Yemeyi kısıtlama, tıkınma atağına yol açabilir, bunlar da karında rahatsızlık hissi, kendini kusturma veya sosyal çevrenin baskısı ile sonlanır. Tıkınma atağını sıklıkla suçluluk duygusu, depresyon ve kendini eleştirme takip eder. Bazı hastalar kilo kontrolü için müshil kullanır ve tıkınma, uzun süre aç kalmaya ardışık olarak yinelenir. Az sayıda hasta su atıcı ilaçlar kullanır. Tıkınma sırasında yenilen gıda yüksek kalorili ve hızlı yemeyi kolaylaştıracak yapıdadır. Hastalarda kilo dalgalanmaları sıktır. Tıkınma atağı ortalama 1 saattir. Bazı hastaların el sırtında kusmanın yol açtığı nedbeler vardır. İştah azaltmak için uyarıcı madde kötüye kullanımı olabilir. Çoğu hasta düzenli yemek yemez, normal bir yemek sonunda doygunluk hissetmekte zorluk çeker. Genellikle evde, tek başına yemeği tercih ederler. Çoğunluğu normal ağırlık aralığının üst sınırında veya hafif kilolu olmalarına rağmen, ideal kilo olarak normal ağırlık aralığının alt sınırını tercih eder. Hastaların, yaklaşık % 10 u belirgin şişmandır. Çoğu hasta için tıkınma nöbeti gerilim ve sıkıntıyı hafiflettiği için ödüllenmiş davranış olabilir. Sık olarak karmaşık, kişiler arası sorunlu ilişkiler, dürtüsel davranışlar ve yüksek düzeyde anksiyete ve kompulsif davranışlar sergilerler. Kendilik kavramları zayıftır ve mizaç bozuklukları görülme sıklığı yüksektir. Madde ve alkol kötüye kullanımı sıktır. Hastaların dörtte birinde gıda, giysi ve mücevher çalma sorunu görülür.
Bulimiya nervozanın bedene zararları nelerdir?
Çıkarma davranışlarına bağlı anoreksiya nervozadaki benzer tıbbi sorunlar, dişlerde aşınma, parotis bezi büyümesi, mide genişlemesi, yemek borusu zedelenmesi, karın ağrıları, kalp yetersizliği önemli komplikasyonlardır.
Bulimiya nervozanın tipik başlangıç yaşı 18-19 yaş arasıdır.
Yeme bozukluklarında karşılaşılan tıbbi
sorunlar nelerdir?
Bu hastalıklar vücuttaki pek çok organı ve bu organların işleyişini olumsuz biçimde etkiler. Bu nedenle de çeşitli tıbbi sorunlar ortaya çıkar:
- Kalp ve damar sistemi: Tansiyon düşüklüğü, nabız
sayısının azalması, kalp ritm bozuklukları, kalp kasının erimesi,
elektrolit bozuklukları nedeniyle ani kalp durmaları en önde
gelenlerindendir.
- Sindirim sistemi: Kusmalara bağlı yemek borusu
hasarları, hatta yırtılmaları, şişkinlik, kabızlık, müshil kullanımına
bağlı barsak bozuklukları
- Hormonal değişiklikler: Adet düzensizlikleri ve
adetlerin kesilmesi
- Kemikler : Kemik erimesi (osteoporoz), kemiklerde çabuk
kırılmalar
- Dişler : Diş minelerinde erime, çürükler
- Kansızlık ve vücudun savunma hücrelerinin azalması
Yeme bozuklukları tedavisi nasıl olur?
Tedavi psikiyatri uzmanının öncülüğünde, hastanın durumuna göre dahiliye, kadın-doğum gibi diğer tıbbi dallar ile işbirliğine geçilerek yapılmalıdır. Tek bir tedavi yaklaşımından çok bir çok yaklaşımın bir araya gelişi ile hastaya yardımcı olmak uygun olur. Psikoterapi vazgeçilmezdir, aile ile işbirliği ve ailenin tedaviye doğru katılımı önemlidir. Tedavideki ilk hedef genellikle tedavi talebi az olan hastanın tedavi iş birliği yapmasını sağlamaktır.
Yeme bozukluklarının tedavisinde ilaçların yeri
var mıdır?
Kesin bir ilaç tedavisi yoktur ve asıl tedavi ilaç kullanımı değildir. Psikoterapi ile birlikte kullanılmalıdır. İlaçlar sadece yardımcı rol oynarlar. Ancak son dönemlerde hem anoreksiya nervoza hem de bulimiya nervozanın çeşitli belirtilerinin hafifletilmesinde bazı yeni ilaçların yararları gösterilmiştir. Uygun dozda ve sürede kullanılırsa tedaviye katkıları olmaktadır.
Bilge Kağan BÜYÜKKELEŞ
Mersin Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi
Mersin Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi
Mutlu Yarınlar İçin Önce Siz Hayata Gülümseyin.
TLF: 0507 165 6452
E-Posta: bilge.kagan01@hotmail.com